Warning: openlog() has been disabled for security reasons in /home/maciosmx/domains/woltuszowa.pl/public_html/modules/syslog/syslog.module on line 76

Warning: syslog() has been disabled for security reasons in /home/maciosmx/domains/woltuszowa.pl/public_html/modules/syslog/syslog.module on line 79
Historia Wołtuszowej | Wołtuszowa

PostHeaderIcon Historia Wołtuszowej

Przystanek ŁemkówPrzechodniu, pokonałeś drogę, która przywiodła cię w miejsce nadzwyczajne. Postaram się być ci przewodnikiem po krętych górskich ścieżkach historii i współczesnego czasu. Od wieków panami tej okolicy były dzikie zwierzęta. Ich twierdzą i pałacem była nieprzetarta karpacka puszcza. Później pojawił się tutaj na stałe człowiek, który mieczem i toporem podporządkowywał sobie otaczającą przyrodę. Ta walka trwa do dziś. To, co zobaczysz, jest dowodem na kompromis człowieka z naturą. Data kiedy dotarli tu pierwsi osadnicy nie jest dokładnie znana (z 1470 roku pochodzi pierwsza wzmianka o Wołtuszowej nazywanej w dokumentach Valathoslava, Valthoslava). Wieś lokowano na prawie wołoskim w dobrach rymanowskich należących wówczas do Andrzeja Sienieńskiego, syna Dobiesława, ulubionego dworzanina Władysława Jagiełły. Nie ma wątpliwości że okoliczne górskie zbocza otaczające Wołtuszową porastał niedostępny las kryjący w sobie wiele niebezpieczeństw. Dzielni osadnicy zwolnieni z podatku na rzecz właściciela terenu (tzw. wolnizna) na czas zasiedlenia, ochoczo zabrali się do pracy. Na wyrębie z pozyskanego drewna zaczęli budować swoje chaty i gospodarzyć na wydartej naturze ziemi. Stałymi bywalcami okolicy w tamtych czasach były niedźwiedzie i inne dzikie zwierzęta. Nie raz przyszło osadnikom zmierzyć się w walce z silniejszymi od nich drapieżnikami. Kiedy miejscowość rozbudowała się a wymęczeni ciągłą pracą ludzie znaleźli chwilę wytchnienia wybudowali cerkiew czyli „pański dom”.

CmentarzMieszkańcy byli samowystarczalni, wytwarzali wszystko co było potrzebne im do zaspokojenia podstawowych ludzkich potrzeb. Nadwyżki wyprodukowanych towarów (głównie płodów ziemi) wozili do pobliskich miasteczek tam nimi handlowali. Czasami zapuszczali się nawet do Bardiowa, na stronę dzisiejszej Słowacji. Dzięki pracowitości bogacili się, stać ich było na odprężenie przy muzyce i zabawie. Choć bywały chwile że nie było łatwo: klęski, choroby, beskidnicy czyli karpaccy rozbójnicy, częste w terenach przygranicznych najazdy obcych wojsk, niesprzyjające warunki klimatyczne nie dokonały zagłady mieszkańców Wołtuszowej. Życie odradzało się na nowo. Mieszkańcy wsi żyli w zgodzie z sąsiadami Polakami z okolicznych miejscowości, czego dowodem są wspomnienia hrabiny Anny Potockiej założycielki Rymanowa Zdroju, która w późnych latach swego życia osiedliła się na krótko u wylotu wołtuszowskiej doliny (w miejscu zwanym dzisiaj Polana Wilcza) doceniając jej urok i spokój oraz miłe stosunki z wioską. Ostateczny kres mieszkańców Wołtuszowej zwanych od połowy XIX wieku jak większość ludu zamieszkującego Beskid Niski Łemkami a wcześniej rusnakami albo rusinami dokonały wielkie zmiany polityczne po II wojnie światowej. Wszyscy zostali wysiedleni w rejon Tarnopolski na dzisiejszej Ukrainie. Pozostałe po nich domostwa zostały spalone przez partyzantkę Ukraińskiej Powstańczej Armii. Drewniana cerkiew na polecenie władz została rozebrana w 1953 roku. Na polach zaczęli gospodarzyć mieszkańcy okolicznych miejscowości. Na krótko w latach osiemdziesiątych na tych terenach pojawili się górale z Podhala ze stadami swoich owiec. Późnej łąki i pastwiska na nowo zaczęła podporządkowywać sobie przyroda. Dzisiaj dzięki świadomej gospodarce na tym terenie udało się uchronić rozległe zagospodarowane niegdyś tereny przed zupełnym opanowaniem ich przez wdzierające się ze wszystkich stron zarośla i las . Dzięki temu możemy podziwiać z nich niezapomniane panoramy Beskidu Niskiego, Pogórza oraz Gór Słonnych (do miejsc widokowych prowadzą wyznakowane ścieżki spacerowe).

Miejsce po cerkwi otacza krąg starych lip i dębów. Poniżej na wschód zachowały się fragmenty przycerkiewnego cmentarza oznaczonego modrzewiowym krzyżem obok którego znajduje się kamienna chrzcielnica z wnętrza cerkwi. W 2010 roku obok cerkwiska ustawiono rzeźby przedstawiające obrazki z życia miejscowej ludności. Zapraszają one do spaceru w poszukiwaniu śladów minionego czasu po wyznakowanych po łąkach Wołtuszowej ścieżkach i odkrywania walorów krajobrazowych i przyrodniczych tego zakątka. Przy oznaczonych ścieżkach można odnaleźć pozostałości kamiennych fundamentów po dawnych domostwach, resztek piwnic, studni, zdziczałych sadów. Na widokowym północnym grzbiecie Działu przy zielonej ścieżce stoi do dziś fragment kapliczki pamiętającej koniec XIX wieku. Tędy w okresie okupacji hitlerowskiej prowadził szlak kurierów beskidzkich, którzy z narażeniem życia przeprowadzali ludzi przez zieloną granicę w kierunku Czechosłowacji i na Węgry.
 
Zobacz współczesne i historyczne mapy Wołtuszowej i okolic.